" El poder de una mirada

El poder de una mirada

0

Las protagonistas de las 列女传 Liè nǚ zhuàn, Biografías de mujeres destacadas, escritas por 刘向 Liú Xiàng (77-6 a.e.c.), se ven envueltas en delicados y peligrosos juegos de poder. La obra es un texto político que muestra ejemplos del pasado para enseñar a los miembros de la clase gobernante y mostrarles los peligros que entraña el poder. En este caso, encontraremos una situación bien conocida en la historia de China: la lucha entre los herederos al trono, hijos de la misma o de diferentes mujeres del grupo de esposas y concubinas. Se repite aquí un tópico que se encuentra en otras biografías: un sabio consejo dado por una mujer que no es escuchado y que lleva a la ruina de quien la menospreció.

Esta biografía es la segunda del Libro V, 5. 节义传 Jié yì zhuàn, "Biografías de íntegras y justas". La sagacidad e integridad de la mujer contrasta fuertemente con la falta de previsión y torpeza de su esposo. Hemos sugerido en varias ocasiones que el poder del discurso es uno de los grandes temas de esta obra, y así como en muchos casos estamos en presencia de persuasiones exitosas, en otros como este el discurso no consigue persuadir. Esto muestra que no hay una confianza total en el poder del discurso, sino que se requiere cierta disposición de quien acepta el consejo. El rey de Chǔ, en este caso, se muestra completamente sordo a los buenos consejos, incluso cuando este fue dado tanto por el primer ministro como por una de sus esposas que había mostrado integridad anteriormente.

《楚成郑瞀》

Chǔ chéng zhèng mào

Zhèn Mào, esposa de Chéng de Chǔ

1. 郑瞀者,郑女之嬴媵,楚成王之夫人也。初成王登台,临后宫,宫人皆倾观,子瞀直行不顾,徐步不变。

Zhèng Mào zhě, Zhèng nǚ zhī yíng yìng, Chǔ chéng wáng zhī fū rén yě. Chū chéng wáng dēng tái, lín hòu gōng, gōng rén jiē qīng guān, Zǐ Mào zhí xíng bùgù, xú bù bù biàn.

Zhèng Mào era una mujer de Zhèng que fue enviada como acompañante de una novia y la esposa del rey Chén de Chǔ. Cuando llegaron, el rey Chéng subió a una plataforma para mirar el sector de las concubinas en el palacio. Todas las concubinas alzaron la mirada, pero Zǐ Mào siguió caminando sin mirar, y su lento andar no cambió.

王曰:“行者顾。”子瞀不顾,王曰:“顾,吾以女为夫人。”

Wáng yuē: “Xíng zhě gù.” Zǐ Mào bù gù, wáng yuē: “Gù, wú yǐ nǚ wèi fū rén.”

El rey dijo: "La que va andando, mírame." Zǐ Mào no miró, y el rey dijo: "Mírame, y te tomaré como esposa."

子瞀复不顾,王曰:“顾,吾又与女千金而封若父兄子。”

Zǐ Mào fù bù gù, wáng yuē :“Gù, wú yòu yǔ nǚ qiān jīn ér fēng ruò fù xiōng zi.”

Zǐ Mào nuevamente no miró y el rey dijo: "Mírame y te daré mil piezas de oro y a tu padre y hermano un territorio a cargo."

瞀遂行不顾。于是王下台而问曰:“夫人,重位也。封爵,厚禄也。壹顾可以得之,而遂不顾,何也?”

Mào suì xíng bù gù. Yú shì wáng xià tái ér wèn yuē: “Fū rén, zhòng wèi yě. Fēng jué, hòu lù yě. Yī gù kě yǐ dé zhī, ér suì bù gù, hé yě?”

Mào continuó caminando sin mirar. Entonces el rey bajó de la plataforma y le preguntó: "Ser mi esposa es una posición importante. Tener un territorio a cargo implica ingresos suculentos. Con una mirada podrías conseguirlo, pero sigues sin mirar. ¿Por qué?

子瞀曰:“妾闻妇人以端正和颜为容。今者,大王在台上而妾顾,则是失仪节也。不顾,告以夫人之尊,示以封爵之重,而后顾,则是妾贪贵乐利以忘义理也。苟忘义理,何以事王?”

Zǐ Mào yuē: “Qiè wén fù rén yǐ duān zhèng hé yán wèi róng. Jīn zhě, dà wáng zài tái shàng ér qiè gù, zé shì shī yí jié yě. Bù gù, gào yǐ fū rén zhī zūn, shì yǐ fēng jué zhī zhòng, ér hòu gù, zé shì qiè tān guì lè lì yǐ wàng yì lǐ yě. Gǒu wàng yì lǐ, hé yǐ shì wáng?”

Zǐ Mào dijo: "Esta humilde servidora escuchó que las mujeres deben valerse de la rectitud y la dignidad como regla. Ahora, si cuando el gran rey estaba sobre la plataforma yo hubiera mirado, esto sería perder los modales. Si no miraba, pero al decirme que tendría el honor de ser tu esposa y me ofrecieran la importancia de un territorio a cargo hubiera mirado después, entonces sería avariciosa y valoraría el provecho olvidando los principios de la justicia. Si olvidara los principios de la justicia, ¿en qué serviría al rey?"

王曰:“善。”遂立以为夫人。处期年,王将立公子商臣以为太子。

Wáng yuē: “Shàn.” Suì lì yǐ wéi fū rén. Chù jī nián, wáng jiāng lì gōng zǐ Shāng chén yǐ wéi tài zǐ.

El rey dijo: "Excelente", y a continuación la tomó como esposa. Al pasar algunos años, el rey estaba a punto de nombrar a su hijo Shāngchén como heredero.

王问之于令尹子上,子上曰:“君之齿未也,而又多宠子。既置而黜之,必为乱矣。且其人蜂目而豺声,忍人也,不可立也。”

Wáng wèn zhī yú lìng yǐn Zǐ shàng, zi shàng yuē:“Jūn zhī chǐ wèi yě, ér yòu duō chǒng zi. Jì zhì ér chù zhī, bì wèi luàn yǐ. Qiě qí rén fēng mù ér chái shēng, rěn rén yě, bù kě lì yě.”

El rey le preguntó sobre esto al primer ministro Zǐshàng y Zǐshàng dijo: "Los dientes del gobernante todavía no han desaparecido y tiene muchos favoritos. Si ahora lo establece, pero luego lo destituye, necesariamente se generará desorden. Además, esta persona tiene ojos de avista y rugido de lobo. Es una persona cruel, no puede nombrarlo."

王退而问于夫人子瞀,曰:“令尹之言信可从也。”王不听,遂立之。其后商臣以子上救蔡之事谮子上而杀之。

Wáng tuì ér wèn yú fū rén Zǐ Mào, yuē: “Lìng yǐn zhī yán xìn kě cóng yě.” Wáng bù tīng, suì lì zhī. Qí hòu shāng chén yǐ zǐ shàng jiù cài zhī shì zèn zi shàng ér shā zhī.

El rey se retractó y le preguntó a su esposa Zǐ Mào: "Las palabras del primer ministro son confiables y pueden obedecerse." El rey no la escuchó y lo nombró heredero. Después Shāngchén, cuando empleó a Zǐshàng para rescatar la situación de Cài, lo calumnió y lo asesinó.

子瞀谓其保曰:“吾闻妇人之事在于馈食之间而已。虽然,心之所见,吾不能藏。夫昔者,子上言太子之不可立也,太子怨之,谮而杀之。

Zǐ Mào wèi qí bǎo yuē: “Wú wén fù rén zhī shì zài yú kuì shí zhī jiān ér yǐ. Suī rán, xīn zhī suǒ jiàn, wú bù néng cáng. Fū xī zhě, Zǐ shàng yán tài zǐ zhī bù kě lì yě, tài zǐ yuàn zhī, zèn ér shā zhī.

Zǐ Mào le dijo a su nodriza: "Escuché que los asuntos de las mujeres residen en ofrecer la comida y nada más. Sin embargo, lo que he visto en mi corazón no puedo ocultarlo. Antes, Zǐshàng dijo que el príncipe no podía ser nombrado heredero, el príncipe se resintió, lo calumnió y lo asesinó. 

王不明察,遂辜无罪。是白黑颠倒,上下错谬也。王多宠子,皆欲得国。太子贪忍,恐失其所。王又不明,无以照之。庶嫡分争,祸必兴焉。”

Wáng bù míng chá, suì gū wú zuì. Shì bái hēi diān dǎo, shàng xià cuò miù yě. Wáng duō chǒng zi, jiē yù dé guó. Tài zǐ tān rěn, kǒng shī qí suǒ. Wáng yòu bù míng, wú yǐ zhào zhī. Shù dí fēn zhēng, huò bì xìng yān. ”

El rey no lo esclareció con una investigación, y entonces se criminalizó a un inocente. Esto es volver negro a lo blanco y confundir erróneamente lo de arriba con lo de abajo. El rey tiene muchos favoritos y todos desean obtener el reino. El príncipe es avaricioso y cruel y teme perder su posición. El rey no se da cuenta y no hace nada para esclarecerlo. Los hijos de esposas y concubinas pelearán entre sí y necesariamente surgirá un infortunio.

后王又欲立公子职。职,商臣庶弟也。子瞀退而与其保言曰:“吾闻信不见疑,今者王必将以职易太子,吾惧祸乱之作也。而言之于王,王不吾应。

Hòu wáng yòu yù lì gōng zǐ zhí. Zhí, Shāng chén shù dì yě. Zǐ Mào tuì ér yǔqí bǎo yán yuē: “Wú wén xìn bù jiàn yí, jīn zhě wáng bì jiāng yǐ zhí yì tài zǐ, wú jù huò luàn zhī zuò yě. Ér yán zhī yú wáng, wáng bù wú yīng.

Después el rey quiso designar como heredero a su hijo Zhí. Zhí era el hermano menor de Shāngchén. Zǐ Mào se retiró y le dijo a su nodriza: "Escuché que al confiar no se tienen sospechas. Ahora el rey está a punto de reemplazar al príncipe por Zhí. Temo que producirá infortunio y caos. Se lo dije al rey, pero no me respondió.

其以太子为非吾子,疑吾谮之者乎!夫见疑而生,众人孰知其不然。与其无义而生,不如死以明之。且王闻吾死,必寤太子之不可释也。”

Qí yǐ tài zǐ wéi fēi wú zi, yí wú zèn zhī zhě hū! Fū jiàn yí ér shēng, zhòng rén shú zhī qí bù rán. Yǔ qí wú yì ér shēng, bù rú sǐ yǐ míng zhī. Qiě wáng wén wú sǐ, bì wù tài zǐ zhī bù kě shì yě. ”

¡Como el príncipe no es mi hijo, sospecha que lo estoy calumniando! Si se vive bajo sospecha, ¿quién, entre la multitud, sabría que no es así? Vivir sin justicia no es mejor que morir para ser entendida. Cuando el rey escuche que he muerto, se va a dar cuenta de que el príncipe no puede ser removido."

遂自杀。保母以其言通于王。是时太子知王之欲废之也,遂兴师作乱,围王宫。王请食熊蹯而死,不可得也,遂自经。

Suì zì shā. Bǎo mǔ yǐ qí yán tōng yú wáng. Shì shí tài zǐ zhī wáng zhī yù fèi zhī yě, suì xīng shī zuò luàn, wéi wáng gōng. Wáng qǐng shí xióng fán ér sǐ, bù kě dé yě, suì zì jīng.

A continuación, se suicidó y la nodriza le comunicó sus palabras al rey. En ese momento, el príncipe sabía del deseo del rey de deponerlo, y entonces levantó las tropas en rebelión, rodeando el palacio del rey. El rey solicitó comer patas de oso antes de morir, pero no las consiguió y luego se ahorcó.

君子曰:“非至仁,孰能以身诫。”

Jūn zǐ yuē: “Fēi zhì rén, shú néng yǐ shēn jiè.”

Un sabio dijo: "Si no fuera extremadamente humanitario, ¿quién podría valerse de sí mismo como admonición?"

《诗》曰:“舍命不渝。”此之谓也。 

“Shī” yuē: “Shě mìng bù yú.” Cǐ zhī wèi yě.

El Clásico de la poesía dice: "Daré mi vida sin dudar." Estas son sus palabras.

2. 颂曰:子瞀先识,执节有常,兴于不顾,卒配成王,知商臣乱,言之甚强,自嫌非子,以杀身盟。

Sòng yuē: Zǐ Mào xiān shí, zhí jié yǒu cháng, xìng yú bù gù, zú pèi chéng wáng, zhī Shāng chén luàn, yán zhī shén qiáng, zì xián fēi zi, yǐ shā shēn méng.

Las Odas dicen: "Zǐ Mào conocía las cosas antes de que ocurrieran y su integridad moral era constante. Empezó sin mirar y finalmente se volvió la esposa del rey. Supo de la rebelión de Shāngchén y que sus palabras fueron muy poderosas. Disgustada de que no era su hijo, se suicidó con un juramento.

Estos son los capítulos de 列女传 Liè nǚ Zhuàn, Biografías de mujeres destacadas, que ya hemos traducido. Nuestro proyecto es traducir el libro completo y también enriquecer las notas a la traducción.

1. 母仪传 Mǔ yí zhuàn, Biografías de modelos de maternidad

1.2 弃母姜嫄, Qì mǔ Jiāng yuán, Jiāng Yuán, la madre de Qì 

1.3 契母简狄 Xiè mǔ Jiǎn dí, Jiǎn dí, madre de Xiè

1.4 《启母涂山》Qǐ mǔ Túshān, Túshān, madre de Qǐ 

1.5 《汤妃有㜪》Tāng fēi Yǒu shēn, Yǒushēn, esposa de Tāng  

1.9 《鲁季敬姜》 Lǔ Jì Jìng Jiāng,  Jìng Jiāng del clan Jì de Lǔ 

1.10 《楚子发母》Chǔ Zǐ fā mǔ, La madre de Zǐfā de Chǔ 

1.11《邹孟轲母》Zōu Mèng kē mǔ, La madre de Mèngkē de Zōu

1.13 《魏芒慈母》Wèi Máng cí mǔ, La compasiva madre Máng de Wèi 

1.14 《齐田稷母》Qí Tián jì mǔ, La madre de Tiánjì de Qí 

2. 贤明传 Xián míng zhuàn, Biografías de conocedoras y esclarecidas

2.1 《周宣姜后》Zhōu Xuān Jiāng hòu, Jiāng, esposa del rey Xuān de Zhōu  

2.2 《齐桓卫姬》Qí Huán Wèi Jī, Jī de Wèi, esposa de Huán de Qí

2.5. 楚庄樊姬Chǔ Zhuāng Fán jī, La concubina Fán del rey Zhuāng de Chǔ

2.14 《楚老莱妻》Chǔ Lǎo Lái zhī, La esposa de Lǎo Lái de Chǔ

2.25 《楚于陵妻》Chǔ Wū líng qī, La esposa de Wūlíng de Chǔ

3. 仁智传 Rén zhì zhuàn, Biografías de humanitarias y sabias

3.1 《密康公母》Mì Kāng gōng mǔ, La madre del señor Kāng de Mì

3.7 卫灵夫人 Wèi Líng fū rén, La esposa de Líng de Wèi

3.14 《魏曲沃负》Wèi Qū wò fù, La mujer de Qūwò de Wèi 

4. 贞顺传 Zhēn shùn zhuàn, Biografías de castas y obedientes

4.1 召南申女 Shào nán Shēn nǚ, La mujer de Shēn en Shàonán 

4.8 《齐杞梁妻》 Qí Qǐ Liáng qī, La esposa de Qǐ Liáng de Qí 

4.11《楚白贞姬》Chǔ Bái zhēn Jī, La casta Jī de Bái de Chǔ

5. 节义传 Jié yì zhuàn, Biografías de íntegras y justas

5.1 《鲁孝义保》Lǔ xiào yì bǎo, La justa nodriza de Xiào del reino de Lǔ

5.7《代赵夫人》Dài zhào fū rén, La dama Zhào de Dài

6. 辩通传 Biàn tōng zhuàn, Biografías de hábiles con el discurso

7. 孽嬖传 Niè bì zhuàn, Biografías de favoritas malvadas

7.1 夏桀末喜 Xià Jié Mò xǐ, Mòxǐ, esposa de Jiè de la dinastía Xià

7.2 《殷纣妲己》Yīn Zhòu Dá jǐ, Dá jǐ, de Zhòu de Yīn. La pérdida del Mandato del Cielo del último rey Shāng 

7.3《周幽褒姒》Zhōu Yōu Bāo Sì, Bāo Sì, esposa de Yōu del reino de Zhōu. Una bella mujer, un conjuro y una venganza

8. 续列女传 Xù liè nǚ zhuàn, Biografías suplementarias

8.2《陈辩女》Chén biàn nǚ, La discutidora de Chén

Entradas que pueden interesarte

Sin comentarios