" Un mensaje en clave

Un mensaje en clave

0

Esta biografía de las 列女传 Liè nǚ zhuàn, Biografías de mujeres destacadas, escritas por 刘向 Liú Xiàng (77-6 a.e.c.) es algo polémica. Pertenece al Libro III: 仁智传 Rén zhì zhuàn, "Biografías de humanitarias y sabias". Al leer el texto no nos queda duda de que la madre de Zāng Wénzhòng, la protagonista del relato, era muy inteligente, pero su humanitarismo o benevolencia no queda tan claro. La madre reconoce que su hijo carece de valores morales y que abusa de su poder, pero sin embargo lo ayuda a salvar su vida y a usar la astucia para conseguir aliados. ¿Es esta muestra de consideración, aconsejar a su hijo a pesar de reconocer sus defectos? Además, al ayudar a su hijo asiste a su reino y lo salva de un ataque. El hecho de que le aconseje que sea generoso con las tres familias principales del reino para que estas después lo ayuden, quizás sea parte de la sabiduría de la madre de adaptar su discurso a una motivación que su hijo pueda entender. 

《鲁臧孙母》

Lǔ Zāng sūn mǔ

La madre de Zāngsūn de Lǔ 

1. 臧孙母者,鲁大夫臧文仲之母也。

Zāng sūn mǔ zhě, Lǔ dà fū Zāng Wén zhòng zhī mǔ yě.

La madre de Zāngsūn era la madre de Zāng Wénzhòng, alto oficial del reino de Lǔ.

文仲将为鲁使至齐,其母送之曰:“汝刻而无恩,好尽人力,穷人以威,鲁国不容子矣,而使子之齐。

Wén zhòng jiāng wèi lǔ shǐ zhì qí, qí mǔ sòng zhī yuē: “Rǔ kè ér wú ēn, háo jìn rén lì, qióng rén yǐ wēi, lǔ guó bù róng zi yǐ, ér shǐ zǐ zhī qí.

Cuando Wénzhòng estaba a punto de ir como emisario de Lǔ al reino de Qí, su madre, al despedirlo, le dijo: "Eres opresor y no tienes benevolencia, eres aficionado a usar al máximo la fuerza de la gente y empobrecerlos por medio de tu poder. El reino de Lǔ no te soporta, y por esto eres enviado a Qí.

凡奸将作,必于变动。害子者,其于斯发事乎!汝其戒之。鲁与齐通壁,壁邻之国也。

Fán jiān jiāng zuò, bì yú biàn dòng. Hài zi zhě, qí yú sī fā shì hū! Rǔ qí jiè zhī. Lǔ yǔ qí tōng bì, bì lín zhī guó yě.

Cuando está a punto de ocurrir una traición, siempre ocurre en momentos de cambio y movilización. Los que desean hacerte daño, ¡cómo no aprovecharían este asunto! Cuídate de eso. Lǔ y Qí están conectados por sus fronteras, son reinos vecinos.

鲁之宠臣多怨汝者,又皆通于齐高子、国子。是必使齐图鲁而拘汝。

Lǔ zhī chǒng chén duō yuàn rǔ zhě, yòu jiē tōng yú qí Gāo zǐ, Guó zǐ. Shì bì shǐ qí tú Lǔ ér jū rǔ.

Los ministros de Lǔ que están resentidos contra ti son muchos y todos tienen conexiones con Gāozǐ y Guózǐ del reino de Qí. Esto hará que Qí haga planes con Lǔ para capturarte.

留之,难乎其免也。汝必施恩布惠,而后出以求助焉。"

Liú zhī, nán hū qí miǎn yě. Rǔ bì shī ēn bù huì, ér hòu chū yǐ qiú zhù yān."

Una vez que te tengan, será difícil que escapes. Debes conferir favores y anunciar beneficios, para que después de que marches consigas ayuda."

于是文仲托于三家,厚士大夫而后之齐。齐果拘之,而兴兵欲袭鲁。

Yú shì wén zhòng tuō yú sān jiā, hòu shì dà fū ér hòu zhī qí. Qí guǒ jū zhī, ér xīng bīng yù xí Lǔ.

Entonces Wénzhòng apoyó a las tres familias, fue generoso con los oficiales y funcionarios y luego fue a Qí. En Qí, efectivamente, lo capturaron y prepararon el ejército para atacar Lǔ.

2. 文仲微使人遗公书,恐得其书,乃谬其辞曰:“敛小器,投诸台。食猎犬,组羊裘。琴之合,甚思之。臧我羊,羊有母。食我以同鱼。冠缨不足,带有馀。" 及大夫相与议之,莫能知之。

Wén zhòng wēi shǐ rén yí gōng shū, kǒng dé qí shū, nǎi miù qí cí yuē: “Liǎn xiǎo qì, tóu zhū tái. Shí liè quǎn, zǔ yáng qiú. Qín zhī hé, shén sī zhī. Zāng wǒ yáng, yáng yǒu mǔ. Shí wǒ yǐ tóng yú. Guān yīng bù zú, dài yǒu yú." Gōng jí dà fū xiāng yǔ yì zhī, mò néng zhī zhī.

Wénzhòng, en secreto, hizo que alguien enviara una carta al señor. Como temía que encontraran la carta, entonces enmascaró sus palabras diciendo: "Reúne pequeñas vasijas y colócalas en un contenedor. Alimenta los perros de caza y viste pieles de oveja. Piensa mucho en la armonía del qín. Guarda la oveja, que la oveja tiene madre. Aliméntame con peces de escamas dentadas. La cinta de mi gorro es corta y mi cinturón es demasiado largo." Cuando arribó los altos oficiales la discutieron entre ellos, pero no pudieron entenderla.

3. 人有言:“臧孙母者,世家子也,君何不试召而问焉?”于是召而语之曰:“吾使臧子之齐,今持书来云尔,何也?”

Rén yǒu yán: “Zāng sūn mǔ zhě, shìjiā zi yě, jūn hé bù shì zhào ér wèn yān?” Yú shì zhào ér yǔ zhī yuē: “Wú shǐ Zāngzǐ zhī qí, jīn chí shū lái yún ěr, hé yě?”

Alguien dijo estas palabras: "La madre de Zāngsūn es hija de una de las grandes familias. ¿Por qué no intentamos llamarla y preguntarle?" Entonces la convocaron y le dijeron: "He enviado a Zāngzǐ a Qí y ahora recibí esta carta de él, ¿qué significará?"

臧孙母泣下襟曰:“吾子拘有木治矣。”公曰:“何以知之?”对曰:“敛小器投诸台者,言取郭外萌,内之于城中也。

Zāng sūn mǔ qì xià jīn yuē: “Wú zi jū yǒu mù zhì yǐ.” Gōng yuē: “Hé yǐ zhī zhī?” Duì yuē: “Liǎn xiǎo qì tóu zhū tái zhě, yán qǔ guō wài méng, nèi zhī yú chéng zhōng yě.

La madre de Zāngsūn dejó caer sus lágrimas mojando el frente de su vestido y dijo: "Mi hijo ha sido capturado y sujetado con un cepo de madera." El señor dijo: "¿Cómo lo sabes?" Ella respondió: "'Reunir pequeñas vasijas y colocarlas en un contenedor' significa mover las personas fuera de los muros de la ciudad al interior de esta.

食猎犬组羊裘者,言趣飨战斗之士而缮甲兵也。琴之合甚思之者,言思妻也。臧我羊羊有母者,告妻善养母也。食我以同鱼同者,其文错。错者,所以治锯。

Shí liè quǎn zǔ yáng qiú zhě, yán qù xiǎng zhàn dòu zhī shì ér shàn jiǎ bīng yě. Qín zhī hé shén sī zhī zhě, yán sī qī yě. Zāng wǒ yáng yáng yǒu mǔ zhě, gào qī shàn yǎng mǔ yě. Shí wǒ yǐ tóng yú tóng zhě, qí wén cuò. Cuò zhě, suǒ yǐ zhì jù.

'Alimentar los perros de caza y vestir pieles de oveja' significa alimentar a los guerreros para la batalla y vestirlos con armaduras. 'Pensar mucho en la armonía del qín' significa que piensa en su esposa. 'Guardar la oveja, que la oveja tiene madre' le dice a su esposa que cuide bien a su madre. 'Alimentarlo con peces de escamas dentadas' es que tiene un diseño con dientes, por medio de lo cual se realiza una sierra."

锯者,所以治木也。是有木治系于狱矣。冠缨不足带有馀者,头乱不得梳,饥不得食也。故知吾子拘而有木治矣。

Jù zhě, suǒ yǐ zhì mù yě. Shì yǒu mù zhì xì yú yù yǐ. Guān yīng bù zú dài yǒu yú zhě, tóu luàn bù dé shū, jī bù dé shí yě. Gù zhī wú zi jū ér yǒu mù zhì yǐ.

Una sierra se usa para trabajar la madera. Esto significa que le han colocado un cepo de madera en la prisión. 'La cinta del gorro es corta y el cinturón es demasiado largo' significa que tiene los cabellos desordenados y no puede peinarse, está hambriento y no consigue comida. Por esto sé que mi hijo ha sido atrapado y colocado en un cepo de madera.

4. 于是以臧孙母之言军于境上,齐方发兵,将以袭鲁,闻兵在境上,乃还文仲而不伐鲁。

Yú shì yǐ Zāng sūn mǔ zhī yán jūn yú jìng shàng, qí fāng fā bīng, jiāng yǐ xí Lǔ, wén bīng zài jìng shàng, nǎi hái wén zhòng ér bù fá lǔ.

Entonces, considerando las palabras de la madre de Zāngsūn, colocó el ejército en la frontera. Cuando Qí estaba por enviar las tropas preparándose para atacar Lǔ, escuchó que el ejército estaba en la frontera y entonces devolvió a Wénzhòng y no atacó Lǔ.

君子谓臧孙母识微见远。《诗》云:“陟彼屺兮,瞻望母兮。”此之谓也。

Jūn zǐ wèi Zāng sūn mǔ shí wēi jiàn yuǎn. “Shī” yún:“Zhì bǐ qǐ xī, zhān wàng mǔ xī.” Cǐ zhī wèi yě.

Un sabio dijo que la madre de Zāngsūn reconocía lo más pequeño y veía lejos. El Clásico de la Poesía dice: "Descendí por esta ladera desnuda y miré a lo lejos a mi madre." Estas son sus palabras.

5. 颂曰:臧孙之母,刺子好威,必且遇害,使援所依,既厚三家,果拘于齐,母说其书,子遂得归。 

Sòng yuē: Zāng sūn zhī mǔ, cì zǐ háo wēi, bì qiě yù hài, shǐ yuán suǒ yī, jì hòu sān jiā, guǒ jū yú qí, mǔ shuō qí shū, zi suì dé guī.

Las Odas dicen: "La madre de Zāngsūn criticó a su hijo por ser aficionado al poder, porque seguramente le haría encontrar daño. Hizo que ayudara para que lo apoyaran y así fue generoso con las tres familias. Cuando finalmente fue capturado en Qí, su madre explicó la carta y a continuación su hijo consiguió retornar.


Estos son los capítulos de 列女传 Liè nǚ Zhuàn, Biografías de mujeres destacadas, que ya hemos traducido. Nuestro proyecto es traducir el libro completo y también enriquecer las notas a la traducción.

1. 母仪传 Mǔ yí zhuàn, Biografías de modelos de maternidad

1.2 弃母姜嫄, Qì mǔ Jiāng yuán, Jiāng Yuán, la madre de Qì 

1.3 契母简狄 Xiè mǔ Jiǎn dí, Jiǎn dí, madre de Xiè

1.9 《鲁季敬姜》 Lǔ Jì Jìng Jiāng,  Jìng Jiāng del clan Jì de Lǔ 

1.10 《楚子发母》Chǔ Zǐ fā mǔ, La madre de Zǐfā de Chǔ 

1.11《邹孟轲母》Zōu Mèng kē mǔ, La madre de Mèngkē de Zōu

1.13 《魏芒慈母》Wèi Máng cí mǔ, La compasiva madre Máng de Wèi 

1.14 《齐田稷母》Qí Tián jì mǔ, La madre de Tiánjì de Qí 

2. 贤明传 Xián míng zhuàn, Biografías de conocedoras y esclarecidas

2.1 《周宣姜后》Zhōu Xuān Jiāng hòu, Jiāng, esposa del rey Xuān de Zhōu  

2.2 《齐桓卫姬》Qí Huán Wèi Jī, Jī de Wèi, esposa de Huán de Qí

2.5. 楚庄樊姬Chǔ Zhuāng Fán jī, La concubina Fán del rey Zhuāng de Chǔ

2.14 《楚老莱妻》Chǔ Lǎo Lái zhī, La esposa de Lǎo Lái de Chǔ

2.25 《楚于陵妻》Chǔ Wū líng qī, La esposa de Wūlíng de Chǔ

3. 仁智传 Rén zhì zhuàn, Biografías de humanitarias y sabias

3.7 卫灵夫人 Wèi Líng fū rén, La esposa de Líng de Wèi

3.14 《魏曲沃负》Wèi Qū wò fù, La mujer de Qūwò de Wèi 

4. 贞顺传 Zhēn shùn zhuàn, Biografías de castas y obedientes

4.1 召南申女 Shào nán Shēn nǚ, La mujer de Shēn en Shàonán 

4.8 《齐杞梁妻》 Qí Qǐ Liáng qī, La esposa de Qǐ Liáng de Qí 

4.11《楚白贞姬》Chǔ Bái zhēn Jī, La casta Jī de Bái de Chǔ

5. 节义传 Jié yì zhuàn, Biografías de íntegras y justas

5.1 《鲁孝义保》Lǔ xiào yì bǎo, La justa nodriza de Xiào del reino de Lǔ

6. 辩通传 Biàn tōng zhuàn, Biografías de hábiles con el discurso

7. 孽嬖传 Niè bì zhuàn, Biografías de favoritas malvadas

7.1 夏桀末喜 Xià Jié Mò xǐ, Mòxǐ, esposa de Jiè de la dinastía Xià

7.2 《殷纣妲己》Yīn Zhòu Dá jǐ, Dá jǐ, de Zhòu de Yīn. La pérdida del Mandato del Cielo del último rey Shāng 

7.3《周幽褒姒》Zhōu Yōu Bāo Sì, Bāo Sì, esposa de Yōu del reino de Zhōu. Una bella mujer, un conjuro y una venganza

8. 续列女传 Xù liè nǚ zhuàn, Biografías suplementarias

8.2《陈辩女》Chén biàn nǚ, La discutidora de Chén 

Descargar PDF

Entradas que pueden interesarte

Sin comentarios